سوره مرسلاتهفتاد و هفتمین سوره قرآن مرسلات نام دارد؛ انتخاب نام «مرسلات» برای این سوره به تناسب نخستین آیه این سوره است؛چون این سوره با کلمه «و المرسلات» آغاز شده، این سوره «مرسلات» نام گرفته است. ۱ - مرسلات در لغت«مرسلات» جمع «مرسل» به معنای فرستاده شدگان است. منظور از مرسلات؛ یا فرشتگان ابلاغ وحی الهی به پیامبران است یا تندبادهایی که فرستاده می‌شود. ۲ - محتوای سوره۲.۱ - سوگندخداوند متعال در این سوره به پنج چیز بسیار مهم قسم خورده است. و المرسلت عرفا؛ فالعصفت عصفا؛ و النشرات نشرا؛ فالفرقت فرقا؛ فالملقیت ذکرا؛ سوگند به فرشتگانی که پی درپی فرستاده می‌شوند؛ و آنها که همچون تند باد حرکت می‌کنند؛ و سوگند به آنها که (ابرها را) می‌گسترانند، و منتشر می‌سازند؛ و آنها که جدا می‌کنند؛ و سوگند به آنها که آیات بیدار کننده (الهی) را به ( انبیاء ) القا می‌نمایند.موضوع سوگندها در این سوره، پیچیدگی و ابهام دارد، و این پیچیدگی، برای بکار انداختن اندیشه و تفکر مخاطبان قرآن است. زیرا ریشه سعادت انسان اندیشه و تفکر است. تفسیرهای مختلفی که برای سوگندهای پنجگانه مطرح شده است : ۱. بادهای باران آفرین ۲. فرشتگان الهی ۲.۲ - تاکید قیامتاین سوره یوم الفصل و روز قیامت را خاطر نشان ساخته و خبر از وقوع آن را تاکید می‌کند؛ و این تاکید خود را با تهدید شدیدی به منکرین آن و انذار و تبشیر به دیگران توام نموده، جانب تهدید را بیش از سایر مطالب تاکید می‌کند، برای این که ده مرتبه می‌فرماید: ویل یومئذ للمکذبین؛؛ وای در آن روز بر تکذیب گران و هر بار به دنبال مطلب تازه‌ای. ۲.۳ - انذار و تبشرخداوند متعال بعد از ذکر سوگندهای پنجگانه در ابتدای سوره، سپس در مرحله بعد سرگذشت غم انگیز اقوام گنهکار پیشین اشاره می‌کند و در ادامه و در مرحله سوم گوشه‌ای از ویژگیهای آفرینش انسان رابیان کرده و در مرحله چهارم قسمتی از مواهب الهی در زمین و در بخشی به نعمتهای بهشتی که نصیب پرهیزگاران شده اشاره نموده تا انذار را با بشارت بیامیزد و تهدید را با تشویق. و در نهایت بخش‌هایی از عذاب تکذیب کنندگان را شرح می‌دهد؛ نکته قابل توجه این است که در هر مرحله که به مطلبی بیدارگر و تکان دهنده اشاره‌ای کرده، و به دنبال آن این آیه را تکرار می‌کند، ویل یومئذ للمکذبین و به هر حال این تکرار، تکرار بعضی از آیات را در سوره الرحمن تداعی می‌کند، با این تفاوت که در آنجا سخن از نعمتها بود، و در اینجا غالبا از عذابهای مکذبان است. ۳ - فضیلت سورهدر حدیثی از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم می‌خوانیم : من قرء سورة و المرسلات کتب انه لیس من المشرکین : کسی که سوره مرسلات را بخواند نوشته می‌شود که او از مشرکان نیست. و در حدیث دیگری از امام صادق علیه‌السّلام آمده است : من قراها عرف الله بینه و بین محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم : کسی که این سوره را بخواند خداوند او را با پیامبر آشنا (و همجوار) می‌سازد. ۴ - ویژگیهای سوره۱ در سال دوم بعثت در مکه در غاری در «منا» نازل شد؛ بنابراین مکی است؛ به جز آیه ۴۸ که مدنی است. این سوره به شهادت سیاق آیاتش در مکه نازل شده است، ولی بعضی تصریح کرده‌اند به این که آیه ۴۸ (و اذا قیل لهم ارکعوا لا یرکعون)مدنی است، هر چند دلیل روشنی برای آن ذکر نکرده‌اند، و اگر مساءله رکوع و نماز سبب این استنباط شده، درست به نظر نمی‌رسد، زیرا مدتها مسلمانان در مکه نماز می‌خواندند و رکوع می‌کردند. ۲. پنجاه آیه، ۱۸۱ کلمه و ۸۱۶ یا ۸۴۱ حرف دارد. ۳. در ترتیب نزول، سی و سومین و در کتاب خدا هفتاد و هفتمین سوره است. ۴. پس از سوره همزه و پیش از سوره ق نازل شد. ۵. از نظر کمیت، از سوره‌های مفصل و از نوع طوال آن و شامل بخشی از یک حزب قرآن است. ۶. دوازدهمین سوره‌ای است که با سوگند آغاز می‌شود. ۷. نسخی در آن نیست. [۳۱]
جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، ج۱، ص۳۱۵.
[۳۲]
رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص۵۸۹.
۵ - مطالب مهم۱. سوگند به پدیده‌های مادی و معنوی جهان آفرینش؛ ۲. تاکید بر وقوع قیامت و بیان نشانه‌های آن؛ ۳. هلاکت و بدبختی مجرمان و گناهکاران به عنوان سنتی الهی؛ ۴. اشاره به خلقت اولیه انسان؛ ۵. ترسیم سرنوشت مجرمان و پرهیزکاران. ۶ - پانویس۷ - منبعفرهنگ نامه فارسی علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «سوره مرسلات»، ج۱، ص۳۰۶۹. رده‌های این صفحه : سوره‌های قرآن
|